12 Oca 2023
Durumun ciddiyeti ve yol açtığı belirli bozulma, Alzheimer hastalığı sakatlık derecesini belirlemede kullanılır. Bununla birlikte, genel olarak, Alzheimer derecelendirmesi, hastanın günlük yaşam aktivitelerini (GYA) gerçekleştirme becerisine ve bilişsel işlevine dayanır. Bununla birlikte, farklı hükümet programları ve özel sigorta şirketleri, engellilik düzeyini belirlemek için farklı kriterlere sahip olabilir.
Sosyal Güvenlik İdaresi (SSA), Alzheimer hastalığının getirdiği sakatlığın ciddiyetini hafiften şiddetliye kadar bir ölçekte derecelendirir. SSA, bir kişinin engellilik düzeyini belirlemek için aşağıdaki özel kriterleri kullanır:
- Hafif: Hasta GYA yapabilir ve öz bakımını sürdürebilir, ancak hafıza ve kavrama sadece hafif derecede problemlidir. Hâlâ kişisel bakım görevlerinin çoğunu yerine getirebilseler de zaman zaman para yönetimi konusunda yardıma ihtiyaç duyabilirler.
- Orta: Hastanın bazı hafıza ve anlama sorunları vardır ve para yönetimi ve GYA gerçekleştirme konusunda yardıma ihtiyacı olabilir. Planlama ve organize etme konusunda yardıma ihtiyaç duyabilirler ve ayrıca giyinme ve banyo yapma gibi kişisel bakım işlerini yönetmede zorluklar yaşayabilirler.
- Şiddetli: Hastanın önemli hafıza, anlama ve GYA performans sorunları vardır. Net bir şekilde iletişim kuramayabilirler ve güvenliklerini sağlamak için sürekli denetime ihtiyaçları olabilir.
Buna benzer şekilde, hizmetlerinin sorumlu olduğu Alzheimer hastalığı olan gaziler için derecelendirmeler tipik olarak %10 ila %70 arasında değişir.
Derecelendirmeler değerlendirmelere, tıbbi muayenelere ve semptomlara dayalıdır. Alzheimer hastalığı için bir VA tıbbi muayenesi, hafıza kaybı ve kafa karışıklığının yanı sıra dil, dikkat, muhakeme ve soyut düşünce ile ilgili sorunları içeren bilişsel bozukluğu kaydedecektir.
Standartlardaki Farklılıklar ve Multidisipliner Bakımın Önemi
Sosyal Güvenlik İdaresi (SSA) ve Gazi İşleri Bakanlığı (VA) tarafından kullanılan derecelendirme sistemlerine ek olarak, özel sigorta şirketlerinin Alzheimer hastalığının getirdiği engellilik derecesini belirlemek için kendi standartları olabilir. Bilişsel işlevi değerlendirmek ve engellilik derecesini belirlemek için Mini-Mental Durum Muayenesi (MMSE) veya Alzheimer Hastalığı Değerlendirme Ölçeği (ADAS) gibi çeşitli teşhis testleri kullanabilirler.
Alzheimer hastalığı olan kişilerin evde bakım, yardımlı yaşam veya huzurevi bakımı için ödeme yapmasına yardımcı olmak için uzun süreli bakım (LTC) sigortası da mevcuttur. Bilişsel bozukluk maddesi, uzun vadeli bakım sigortasının ortak bir özelliğidir ve bunama veya diğer Alzheimer formları olan poliçe sahiplerinin, poliçe kapsamındaki standart “kronik hastalık” tanımına uymasalar bile yardım almalarına olanak tanır.
SSA ve VA derecelendirme sistemleri, bilişsel bozukluğun derecesine ve hastanın GYA gerçekleştirme kapasitesine dayalı olsa da bunu hatırlamak da çok önemlidir. Duygusal sağlık, sosyal destek ve genel fiziksel sağlık gibi hastanın yaşam kalitesinin diğer yönleri dikkate alınmaz. Sonuç olarak, Alzheimer hastalarının ve bakıcılarının multidisipliner bir tıp uzmanları ekibiyle iş birliği yapması çok önemlidir. Hastanın sağlığının tüm yönlerini dikkate alan kapsamlı bir tedavi planı oluşturmak için bu ekipte bir nörolog, geriatrist, psikolog ve sosyal hizmet uzmanı olabilir.
Bilgi ve Kaynakların Bulunması
Ek olarak, Alzheimer hastalığı olanlara ve bakıcılarına bilgi, kaynak ve destek bulma konusunda yardımcı olmak için bir dizi hükümet ve kâr amacı gütmeyen program mevcuttur. Örnekler arasında Ulusal Yaşlanma Enstitüsündeki Alzheimer Hastalığı Eğitim ve Yönlendirme Merkezi ve Alzheimer Derneği’nin 24 saat Yardım Hattı yer alır.
Durum kötüleştikçe derecelendirme sisteminin değişebileceğini de akılda tutmak önemlidir. Derecelendirme, hastanın bilişsel işleyişi engelinin ciddiyetini yansıtacak şekilde düştükçe yükseltilebilir. Sonuç olarak, VA veya SSA’yı hastanın durumundaki herhangi bir değişiklik hakkında bilgilendirmek ve gerekirse, durum kötüleşirse daha yüksek bir derecelendirme talebinde bulunmak çok önemlidir.
Kaynakça:
Ballard, C., Gauthier, S., Corbett, A., Brayne, C., Aarsland, D., & Jones, E. (2011). Alzheimer’s disease. the Lancet, 377(9770), 1019-1031.
1963 Yılında İstanbul’un Beykoz ilçesinde hayata merhaba diyen Uzm. Dr. Süreyya ATAUS, eğitimini 1980-1986 yıllarında İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesinde tamamlamıştır. Nöroloji uzmanlık eğitimini ise Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nöroloji A.B.D’da 1999 yılında tamamlamıştır. Nöroloji doktoru Uzm. Dr. Süreyya ATAUS Kadıköy, Bağdat caddesinde hasta kabulüne devam etmektedir.