17 Haz 2022
İlaçların zamanının kaçırılması, uyku eksikliği, alkol kullanımı, stres, alkol kullanımı, soğuk algınlığı, girip gibi faktörler epilepsi nöbetlerini tetiklemektedir.
- İlaç Zamanının Kaçırılması
Herhangi bir nedenle zamanı geçen ve alınmayan ilaç, kontrollü nöbetleri olan bireylerin nöbet geçirmesinin en temel nedenidir.
Kontrollü nöbetleri olmayan bir bireyin ilaçlarını aksatması normalden daha sık veya yoğun nöbetler geçmesine sebebiyet verebilmektedir. Bu durum epileptikus ismi verilen uzun nöbetlere yol açabilmektedir. Bu nöbetler kontrol altına alınmadığı taktirde kişinin yaşamını potansiyel olarak tehdit edebilecek acil bir tıbbi durum olabilmektedir.
Sadece bir dozun aksatılması mutlaka bir probleme yol açacak diye bir kaide yoktur. Hastalar arasında bir dozun kaçırılması oldukça yaygındır ve kötü bir durum gözlenmez. Ancak bu ilaçlar zamanında alınmazsa da olur anlamı taşımamakta mümkün mertebe vaktinde aksatmadan alınması gerekmektedir.
İlacınızı unuttuğunuz taktirde genel kural bir sonraki ilacın zamanını beklemeden hatırladığınız anda almanızdır. Tam olarak nasıl bir yol izleyeceğinizden emin değilseniz doktorunuza veya eczacınıza danışabilirsiniz.
- Uyku Eksikliği
Sağlıklı ve kaliteli bir gece uykusu her insan için önem taşır ancak epilepsi rahatsızlığınız varsa bu durum sizin için çok daha önemlidir.
Epilepsisi olan bir hastanın uyku esnasında elektriksel ve hormonal aktivitelerinde değişiklikler olmaktadır. Bu değişiklikler tetikleyici olabildiğinden bazı hastalar uyku sırasında nöbet geçirme eğiliminde olabilmektedir.
Epilepsi ve uyku epilepsi hastaları için biraz kısır döngü içinde çalışabilir. Epilepsi uykuyu yarıda bölebilir ve meydana gelen uyku yoksunluğu nöbetleri ağırlaştırabilir. Kullandığınız bazı epilepsi ilaçları uykuya dalmanızı zorlaştıracak ya da uykunuzun bölünmesine sebep olacak yan etkilere sebep olabilmektedir. Uzmanlar 18-64 yaş aralığındaki kişilerin geceleri 7-9 saat uyuması yönünde tavsiye vermektedir.
- Stres
Stres her insan için çeşitli konularda olumsuz sonuçlar oluşturabilecek bir durumdur. Vücuda fiziksel olarak zarar verebilecek olan stres, baş ağrısına, uykusuzluğa neden olabileceği gibi kalp hastalığı ve diyabet gibi durumlarında ortaya çıkmasında rol oynayabilmektedir. Epilepsi hastaları içinse nöbetlerin ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir.
Yapılan bir çalışmada uzmanlar insanların stresli olduklarında çeşitli endişe ve kaygılara kapıldığını görmüştür. Stres, insanların hızlı ve derin nefes alması ile beyin aktivitesinin anormal çalışmasına sebep olmaktadır. Buda nöbetlerin ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.
Uykuda olduğu gibi streste epilepsi hastaları için oldukça riskli bir faktördür. Kaygı ve korku gibi durumlar nöbetleri tetikleyebilmektedir.
Yoğun stres altında hissediyorsanız ve bu durum için çözüm bulamıyorsanız mutlaka doktorunuza başvurmalı ve tavsiye almalısınız.
- Alkol Kullanımı
Aşırı ve sık alkol kullanımı epilepsi hastaları için nöbetleri tetikleyen faktörlerden biridir. Ayrıca alkol epilepsi ilaçlarının tesir etmesinin önüne geçebilmektedir. Epilepsi nöbetleriniz varsa ve ilaç kullanıyorsanız alkol kullanmamanız önerilmektedir.
- Regl Dönemi
Doğurganlık döneminde olan epilepsi hastası kadınların çoğunda regl döneminde nöbet artışı görülmektedir. Bu durum aylık döngü sırasında ortaya çıkan hormonal değişimlerden kaynaklanmaktadır.
Beyninizde östrojen ve progesterondan doğrudan etkilenen birçok sinir bulunmaktadır. Yüksek oranda östrojen nöbetleri tetikleyebilmekte ya da ağırlaştırabilmektedir. Diğer bir yandan progesteron aslında nöbetlere karşı korumada sağlayabilmektedir.
- Soğuk Algınlığı ve Grip
Soğuk algınlığı ya da grip gibi hastalıklarda meydana gelebilecek olan ateş nöbetlere sebebiyet verebilmektedir. Hasta olan bir epilepsi hastasının uykusu da olumsuz etkilenebilir ve uykusuzlukta az önce belirttiğimiz gibi tetikleyici olabilmektedir. Ayrıca soğuk algınlığı ya da grip için kullandığınız ilaçlarda tetikleyici olabileceği için doktorunuza mutlaka epilepsi rahatsızlığınız olduğunu belirtmeniz daha doğru olabilmektedir.
- Diğer Faktörler
Aksatılan ilaç, uykusuzluk, stres, alkol ve regl gibi durumların tetikleyici olabileceğinden bahsettik. Ancak bunların dışında da nöbetleri tetikleyebilecek bazı faktörler söz konusu olabilmektedir.
Mesela yanıp sönen ışıklar her ne kadar çok sık olmasa da bazı insanlarda tetikleyici olabilmektedir.
Bitkisel bazı ilaçlar, besin ve vitamin eksiklikleri gibi durumlarda tetikleyici olabileceğinden bu ilaçların ezbere değil doktor bilgisi ile kullanmanız tavsiye edilir.
Referanslar:
Ferlisi, M., & Shorvon, S. (2014). Seizure precipitants (triggering factors) in patients with epilepsy. Epilepsy & Behavior, 33, 101-105.
Willems, L. M., Watermann, N., Richter, S., Kay, L., Hermsen, A. M., Knake, S., … & Strzelczyk, A. (2018). Incidence, risk factors and consequences of epilepsy-related injuries and accidents: a retrospective, single center study. Frontiers in neurology, 9, 414.
Sirven, J. I. (2015). Epilepsy: a spectrum disorder. Cold Spring Harbor perspectives in medicine, 5(9), a022848.
1963 Yılında İstanbul’un Beykoz ilçesinde hayata merhaba diyen Uzm. Dr. Süreyya ATAUS, eğitimini 1980-1986 yıllarında İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesinde tamamlamıştır. Nöroloji uzmanlık eğitimini ise Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nöroloji A.B.D’da 1999 yılında tamamlamıştır. Nöroloji doktoru Uzm. Dr. Süreyya ATAUS Kadıköy, Bağdat caddesinde hasta kabulüne devam etmektedir.